Techtalk - Dropper posts | Bikefreak-magazine

Hoewel het principe al uit de jaren 80 stamt, werd de verstelbare zadelpen pas de laatste jaren door de massa ontdekt. De extra bewegingsruimte die een dropper post biedt, weegt ruimschoots op tegen het gewicht en de prijs. Wel is de ontwikkeling nog in volle gang, en zijn er grote verschillen in kwaliteit en uitvoering.

Achtergrond

Als je weleens in technisch uitdagend terrein rijdt, weet je ongetwijfeld dat het zadel soms ontzettend in de weg zit. Vooral met een afdaling voor de boeg is het aan te bevelen om het zadel in de laagste positie te zetten, zodat je maximale bewegingsvrijheid hebt en je gewicht omlaag en ver naar achteren kunt brengen.

Dankzij een snelspanner is het verstellen van het zadel al sinds de eerste mountainbikes een fluitje van een cent. Het was echter haast onmogelijk om dit onder het rijden te doen. Daarom kwam eind jaren 80 de Hite Rite op de markt: een eenvoudige veer die met een klemband om de zadelpen kan worden bevestigd, en met het andere uiteinde op de as van de zadelsnelspanner zit. Met de snelspanner kon je het zadel (de-)blokkeren, en de veer zorgde er telkens voor dat het zadel (ongeveer) in zijn originele stand terugkwam.

Pas na de eeuwwisseling, toen mountainbikes echt capabel genoeg werden voor extreme afdalingen, ontstond de behoefte om het zadel gemakkelijk uit de weg te schuiven. Een van de eerste dropper posts is de Gravity Dropper uit 2003, die werkt met een stalen veer en een penverbinding als blokkeermechanisme. De volgende belangrijke ontwikkeling op dit gebied is de Maverick Speedball, uit 2004. Maverick is het geesteskind van Rock Shox-oprichter Paul Turner, en dat was te merken aan deze zadelpen: de hardgecoate binnenpoot en het hydraulisch binnenwerk doen denken aan een verende voorvork. De Speedball had een traploos verstelbereik van 75 mm en was verkrijgbaar met een hendel onder het zadel, of met een mechanische afstandbediening op het stuur. Later werd dit model door het merk Crankbrothers nog een tijdje verkocht.

In 2010 kwam Rock Shox, inmiddels al geruime tijd onder het moederbedrijf SRAM, met de Rock Shox Reverb. Opnieuw een zadelpen met veel knowhow uit de voorvorken en schokdempers: hydraulische ont-/vergrendeling en aansturing, uitvering middels luchtdruk en een traploos verstelbereik van 125 mm. De eerste Reverbs hadden een hydraulische leiding die van onder het zadel langs het frame geleid kon worden, maar deze opzet bleek erg kwetsbaar en onpraktisch. Vandaar dat even later de Reverb Stealth op de markt kwam, waarbij de leiding door het frame kan lopen. De Reverb is inmiddels de meest verkochte dropper post op de markt, en stond model voor veel andere dropper posts.

Moderne dropper posts

Anno 2019 zijn er diverse merken met een verstelbare zadelpen, en het aanbod groeit nog gestaag. De algemene constructie is bijna altijd hetzelfde (zie afbeelding):

Kop: Zoals altijd worden de rails van het zadel geklemd bovenaan de zadelpen. De klemming is zodanig uitgevoerd dat je de hoek (neiging) van het zadel kunt afstellen, net als bij een normale zadelpen.
Verschuifbare binnenbuis: Dit is een dikwandige aluminium buis, die aan de buitenkant een harde en gladde coating heeft om soepel op en neer te kunnen schuiven.
Afdichting: Een “manchet” bovenaan de buitenhuls verbergt een afdichtring die voorkomt dat er water en vuil tussen de binnen- en buitenpoot komen.
Buitenhuls: Deze wordt in het frame gemonteerd zoals iedere andere zadelpen, en bestaat doorgaans uit aluminium. De meest voorkomende maten zijn 30,9 en 31,6 mm; sommige frames hebben een zadelpendiameter van 27,2 mm. In de schacht zitten glijbussen en sleuven, waarin spieën passen die voorkomen dat de bovenbuis verdraait ten opzichte van de onderbuis.
Het interne mechanisme: Verborgen in de binnenbuis zorgt een mechanisme ervoor dat het zadel op de gewenste hoogte blijft staan, en met een druk op de knop omhoog veert of omlaag gedrukt kan worden. Hoewel dit in de praktijk behoorlijk complex in elkaar zit, is het werkingsprincipe te vergelijken met dat van een bureaustoel. Als de huls en binnenbuis ten opzichte van elkaar verschuiven, dan stroomt er een hydraulische vloeistof door interne holtes. Om deze beweging te kunnen blokkeren, zit er een afsluitventiel in de baan van deze vloeistof. Is het ventiel open, dan kan de vloeistof stromen en kan het zadel omhoog of omlaag schuiven. Is het ventiel dicht, dan blijft het zadel in een vaste stand staan. Doordat de lucht in een andere holte in de zadelpen onder druk staat, zal het zadel bij het openen van het ventiel van nature omhoogveren – tenzij je het met je zitvlak omlaag drukt.
Aansluiting kabel/leiding: Deze zit inmiddels bij de meeste modellen onderaan de onderbuis, zodat de bedieningskabel door het frame richting het stuur geleid kan worden.
Bedieningsknop/hendel: Het interne ventiel ventiel kan op verschillende manieren worden bediend. De meeste fabrikanten gebruiken een bowdenkabel, vergelijkbaar met derailleurkabels. Deze zijn goedkoop en gemakkelijk te vervangen. Rock Shox past zoals gezegd een hydraulische bediening toe; deze werkt soepel en is niet gevoelig voor modder of water. Tot slot zijn er sinds kort draadloos bediende zadelpennen van op de markt. Daarover later meer.

Kinderziektes

Hoewel het geen rocket science is, hebben de huidige dropper posts nog altijd last van kinderziektes. Dit zijn enkele van de meest voorkomende problemen:

Inzakken of niet op de maximale hoogte terug kunnen komen. Dit probleem ontstaat als er lucht langs de IFP (Internal Floating Piston) ontsnapt. Een servicebeurt is de enige echte oplossing voor dit probleem, al zijn er nieuwe droppers (waaronder de laatste versie van de Reverb) met een speciaal ventiel om dit probleem te verhelpen.
Uitveren als de fiets aan het zadel ophangt. Hinderlijk, en veel dropper posts hebben er last van. Maar eigenlijk hangt dit samen met een groter probleem. Want als je een bike met dropper post aan het zadel ophangt of optrekt, ontstaat er een onderdruk in de hydraulica waardoor afdichtingen beschadigd kunnen raken.
Een te strak vastgedraaide zadelpenklem. Hierdoor raken de glijbussen bekneld, en schuift de zadelpen stroever en moeizamer op en neer. De meeste fabrikanten geven een maximaal aandraaimoment voor de zadelpenklembout.
Trager uitveren bij lage temperaturen. Dit kan een aantal oorzaken hebben, zoals het krimpen van glijbussen, dikker worden van vetten en hydraulische vloeistof, verharden van afdichtrubbers, etc. Om dit tegen te gaan is het in elk geval belangrijk om de juiste luchtdruk te gebruiken, en te zorgen dat de zadelpen schoon is en regelmatig onderhoud krijgt.

Toekomst

Nu zelfs XC-wedstrijdfietsen met een dropper post worden uitgerust, lijkt het nut ervan bewezen. De perfecte dropper post is er nog niet, maar het aanbod wordt elk jaar beter en groter. Een van de ontwikkelingen die we in de toekomst waarschijnlijk meer gaan zien, is de draadloze bediening via een radiografische connectie. Magura was met de Vyron eLECT in 2015 de eerste die dit toepaste (zie het testbericht in dit artikel), en inmiddels is er ook een draadloos bedienbare versie van de Rock Shox Reverb.

Eightpins is een merk dat juist voor mechanische innovatie en integratie gaat. Hun zadelpen vereist een frame met een doorlopende zitbuis, die volgens hun standaard is vormgegeven. De Eightpins-zadelpen vormt dan samen met het frame een systeem, dat met luchtdruk en een mechanische blokkering werkt. Het resultaat is een stijve en lichte constructie, met het maximale verstelbereik. Helaas zijn er nog maar weinig frames die met dit systeem werken.

Eerste impressie: Magura Vyron eLECT

Wij konden voor dit artikel de draadloos bediende Magura Vyron eLECT met een slag van 150 mm testen. Met dit model sleepte de Duitse fabrikant van remmen en voorvorken in 2016 een Design & Innovation Award in de wacht. Eén van de grootste voordelen van de draadloze bediening wordt direct duidelijk bij de montage: er hoeft geen kabel of leiding door het frame geleid te worden. Je schuift de Vyron gewoon in het frame zoals elke ‘normale’ zadelpen! Je kunt hem hierdoor zelfs gemakkelijk op meerdere fietsen gebruiken. Vervolgens maak je verbinding met de bedienknop op het stuur. Dat is even puzzelen, maar eenmaal ingesteld maken de remote en de zadelpen automatisch contact.

De remoteknop ‘triggert’ een servomotortje in de zadelpen dat in 0,4 seconden het interne ventiel opent. Vervolgens kan de zadelpen gedurende 0,4 seconden omhoog veren of omlaag gedrukt worden, waarna het ventiel weer binnen 0,4 seconden sluit. En inderdaad: de zadelpen voert deze schakelprocedure bij iedere druk op de knop consequent uit. En het kleine knopje aan het stuur vereist praktisch geen handkracht – je moet soms zelfs oppassen dat je de knop niet per ongeluk indrukt. De zadelpen zelf oogt en voelt solide, en doet zijn werk uitstekend. Het mechanisme is spelingsvrij en heeft slechts een minimale roterende speling.

Toch moeten we na de eerste ritten ook enkele kanttekeningen bij de Vyron te zetten. Hoewel 0,4 seconden niet veel lijkt, duurt het gevoelsmatig soms toch lang voordat je het zadel uit de weg kunt duwen. En anderzijds móet je op het juiste moment op het zadel zitten om het omlaag te drukken – dat is in het terrein soms moeilijk te timen. Het zal een kwestie van gewenning zijn, maar de draadloze Vyron werkt hierdoor minder intuïtief dan mechanisch bediende droppers.

Onze conclusie: de Magura Vyron eLECT is een degelijk uitgevoerde dropperpost die gemakkelijk (en op meerdere fietsen) gemonteerd kan worden. De draadloze bediening werkt goed, al hopen we dat Magura in de toekomst het (de)blokkeren van de zadelpen nog sneller en intuïtiever kan maken.

Tekst: Michel Romen
Foto’s: Michel Romen, SRAM, Stefan Voitl / Eightpins
Met dank aan: Canyon Home